Casus

Als bv heeft belanghebbende pensioenrechten toegekend aan haar bestuurder en enige werknemer, de dga. Op de balans van belanghebbende stond op 31 december 2015 een passiefpost voor de pensioentoezegging van €369.543,-. Op 1 januari 2016 had belanghebbende een te verrekenen verlies uit 2007 van €666.946,-.

Belanghebbende wil vanaf 2016 het omslagstelsel toepassen op de pensioentoezegging en voegt de passiefpost van €369.543,- toe aan haar belastbare winst.

Kasstelsel

In zijn arrest van 23 februari 2024 merkt de Hoge Raad op dat deze casus gaat over het toepassen van het kasstelsel en niet het omslagstelsel. Er is namelijk maar één werknemer, dus geen pensioenregeling voor meerdere werknemers van verschillende leeftijden. Daarom kunnen de pensioenkosten niet worden omslagen.

Goed koopmansgebruik

De Hoge Raad komt terug op zijn arrest van 29 januari 1969. Het toepassen van het omslagstelsel of kasstelsel zorgt ervoor dat verplichtingen tot toekomstige pensioenbetalingen niet als kosten worden opgenomen in de jaarlijkse winstbepalende balans. Het niet passiveren van deze verplichtingen is in strijd met het realiteitsbeginsel en het voorzichtigheidsbeginsel, principes van goed koopmansgebruik. Volgens deze principes moeten langdurige betalingsverplichtingen worden gepassiveerd.

Daarnaast is het toepassen van het omslag- en kasstelsel in strijd met het matchingbeginsel, omdat de kosten van de pensioentoezegging worden toegerekend aan andere jaren dan de jaren waarin de verplichtingen zijn aangegaan.

Let op! Het bovenstaande geldt ook voor andere verplichtingen vergelijkbaar met pensioen, zoals lijfrenten. Deze verplichtingen moeten ook worden gewaardeerd op de winstbepalende balans volgens algemeen aanvaarde actuariële grondslagen, waarbij een rekenrente van minstens vier procent wordt gebruikt.

Overgangsregime

Voor verplichtingen die vóór 23 februari 2024 zijn aangegaan of overgenomen en waarbij het omslag- of kasstelsel is toegepast sinds het ontstaan of overnemen, blijft het arrest van 29 januari 1969 gelden. Een toename van de verplichting, bijvoorbeeld door een stijging van de diensttijd of een aanpassing aan lonen en prijzen, wordt niet beschouwd als het aangaan van een nieuwe verplichting.