In deze gids geven we je inzicht in wat deze verplichtingen voor jouw onderneming betekenen en hoe je hieraan kunt voldoen. Tevens vind je informatie over waar je meer details kunt verkrijgen.

Energiebesparingsplicht

Als ondernemer ben je verplicht om energiebesparende maatregelen te treffen wanneer je op één locatie jaarlijks minimaal 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ gas verbruikt. Deze energiebesparingsplicht houdt in dat je alle maatregelen moet nemen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. Dit geldt ook voor maatregelen die de CO2-uitstoot verminderen maar geen energie besparen. Je voldoet aan de voorwaarden door deze maatregelen uit te voeren of door de relevante maatregelen op de Erkende Maatregelenlijst voor energiebesparing (EML) te volgen. Als je geen maatregel van de EML uitvoert, moet je een alternatieve maatregel treffen die dezelfde energiebesparing oplevert. Elke vier jaar moet je over deze verplichte maatregelen rapporteren.

Let op! Je dient jouw rapportage uiterlijk 1 december 2023 digitaal in te dienen bij de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO). Als je dit nog niet hebt gedaan, doe dit dan zo snel mogelijk. Meer informatie over de energiebesparingsplicht vind je op Energiebesparingsplicht vanaf 2023 (RVO.nl).

Uitbreiding van de besparingsplicht

De energiebesparingsplicht geldt nu ook voor ETS-ondernemingen, de glastuinbouw en bedrijven met een omgevingsvergunning milieu, vanaf 1 juli 2023. ETS-ondernemingen zijn verplicht deel te nemen aan het Emission Trade System, waarbij ze emissierechten moeten inleveren voor hun CO2-uitstoot. Het aantal emissierechten wordt elk jaar verlaagd, waardoor bedrijven ofwel duurdere rechten moeten kopen of moeten investeren in emission reduction. Erkende monumenten vallen ook onder deze verplichtingen, maar met speciale regels.

Regels bij verhuur

Ben je de enige gebruiker van een gebouw, dan ben je verantwoordelijk voor de energiebesparende maatregelen en de bijbehorende informatie. Voor maatregelen met betrekking tot het gebouw moet je in overleg met de eigenaar treden. De eigenaar blijft verantwoordelijk voor energiebesparingsmaatregelen aan het gebouw, tenzij anders overeengekomen. Bij meerdere huurders is de eigenaar verantwoordelijk voor de maatregelen aan het gebouw, terwijl de huurders verantwoordelijk zijn voor procesmaatregelen. In de praktijk neemt de gebouweigenaar vaak de rapportage voor zijn rekening als er weinig activiteiten zijn bij de huurders.

Let op! Het is logisch dat degene die de maatregelen uitvoert, ook rapporteert over deze maatregelen. In sommige gevallen kan de eigenaar van een winkelcentrum bijvoorbeeld rapporteren over gezamenlijke voorzieningen terwijl de huurders hun specifieke verantwoordelijkheden hebben.

Erkende Maatregelenlijst energiebesparing (EML)

Als je onderneming onder de energiebesparingsplicht valt, moet je elke vier jaar rapporteren aan de RVO over de energiebesparende maatregelen die je hebt getroffen. Je rapport maakt gebruik van de Erkende Maatregelenlijst energiebesparing (EML), waarop maatregelen staan met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. Geef aan welke maatregelen je hebt uitgevoerd of dat je een alternatief hebt toegepast.

Let op! Er is momenteel een wetsvoorstel om de terugverdientijd te verlengen van vijf naar zeven jaar. Dit zou vanaf de rapportageronde in 2027 kunnen ingaan, maar de RVO kan momenteel nog niet bepalen wat deze verandering betekent voor energiebesparing.

De EML is verdeeld in drie categorieën: 'gebouwen', 'faciliteiten' en 'processen'. Voor elke categorie moet je beoordelen of deze relevant is voor jouw situatie, en indien ja, de bijbehorende maatregelen uitvoeren. Voor gebouwen zijn dit bijvoorbeeld maatregelen voor verwarming of verlichting, terwijl faciliteiten maatregelen kunnen omvatten voor koeling of serverruimten. Voor processen zijn er ook specifieke energiebesparende maatregelen beschikbaar.

De noodzaak om een maatregel van de EML direct uit te voeren hangt af van verschillende factoren zoals de huidige situatie en technische mogelijkheden. Het is mogelijk dat sommige maatregelen pas later rendabel zijn, afhankelijk van bijvoorbeeld toekomstige renovaties.

Let op! Met ingang van 1 juli 2023 geldt ook voor de glastuinbouw de energiebesparingsplicht. Voor deze sector is er een specifieke EML beschikbaar.

EED-auditplicht

Naast de energiebesparingsplicht en rapportageplicht bestaat er de Europese Richtlijn Energie-Efficiëntie (EED), die alleen geldt voor grote bedrijven. Dit zijn bedrijven met minstens 250 fulltime medewerkers, of wanneer je omzet meer dan €50 miljoen bedraagt en je balanstotaal meer dan €43 miljoen is.

Let op! De EED-auditplicht wordt aangepast. De herziene regels bepalen niet langer of je onderneming als grootbedrijf wordt beschouwd, maar kijken naar het energieverbruik. Deze wijziging is naar verwachting van kracht rond medio 2026. Tot die tijd blijven de huidige voorwaarden gelden.

Het doel van de EED-auditplicht is om bedrijven inzicht te geven in hun energiegebruik en mogelijkheden voor besparingen. Je moet rapporteren over energiebesparende maatregelen en de bijbehorende besparingen. Deze rapportage is niet beperkt tot maatregelen met een terugverdientijd van maximaal vijf jaar. Je kunt gebruikmaken van sjablonen die beschikbaar zijn op de site van de RVO.

Bovendien is 'vervoer' ook onderdeel van de rapportageplicht voor EED, maar alleen als je dit intern organiseert. Uitbestede vervoersdiensten vallen onder de verantwoordelijkheden van de vervoerder. Het woon-werkverkeer van jouw medewerkers valt echter niet onder de rapportageplicht. Je rapportage dient een overzicht van je totale energieverbruik te bevatten, inclusief een uitsplitsing voor processen, gebouwen, installaties en vervoer, evenals een lijst van energiebesparende maatregelen.

Je moet om de vier jaar rapporteren. Dit kan sinds 4 juli 2023 en moet digitaal bij de RVO gebeuren. Je hebt eHerkenning niveau 2+ of hoger nodig.

Let op! Je bent wettelijk verplicht om jouw EED-rapportage in te dienen. Als je dit niet doet, kan de RVO je een dwangsom opleggen die je moet betalen als je ook dan niet voldoet aan de verplichtingen.

Tip! Wanneer je investeert in een energiebesparende maatregel die onder de Energie-investeringsaftrek (EIA) valt, komen ook de rapportagekosten voor de EIA in aanmerking. In 2025 bedraagt de EIA 40%. Je investering moet minimaal €2.500 zijn en het maximale bedrag dat voor de EIA in aanmerking komt, ligt in 2025 op €151 miljoen.

Onderzoeksplicht

Bedrijven met een hoog energieverbruik kunnen ook te maken krijgen met een onderzoeksplicht voor energiebesparing. Deze geldt voor bedrijven met een jaarlijks energieverbruik van ten minste 10 miljoen kWh elektriciteit of 170.000 m³ aardgas. Of de onderzoeksplicht van toepassing is, hangt af van wie de milieuregels voor jouw bedrijf bepaalt. Ondernemers kunnen het stappenplan raadplegen om te bepalen of de onderzoeksplicht geldt: Stappenplan Energiebesparing Rapportageplicht (RVO.nl).

De onderzoeksplicht houdt in dat je eens in de vier jaar moet onderzoeken welke energiebesparende maatregelen nodig zijn. Deze bevindingen dien je digitaal bij de RVO te rapporteren, inclusief welke maatregelen je eerder al hebt genomen.

Let op! De eerstvolgende rapportage moest uiterlijk 1 december 2023 bij de RVO zijn ingediend. Als je dit nog niet hebt gedaan, doe dit dan alsnog zo snel mogelijk.

Wettelijk is vastgelegd waarover je moet rapporteren met betrekking tot energiebesparing. Dit omvat een analyse van je energieverbruik, inclusief onbenutte warmtestromen, en een inventarisatie van kosteneffectieve CO2-reducerende maatregelen. Ook hiervoor zijn sjablonen beschikbaar via de RVO.

Fiscale maatregelen met betrekking tot energiebesparing

Voor maatregelen met een terugverdientijd langer dan vijf jaar ben je niet verplicht deze uit te voeren, maar voor dergelijke maatregelen kun je vaak wel de energie-investeringsaftrek (EIA) toepassen. Deze aftrek is bedoeld voor energiebesparende investeringen die nog onvoldoende rendabel zijn. Door fiscale aftrekken worden de nettokosten van een investering verlaagd, waardoor deze sneller rendabel wordt.

Slechts bedrijfsmiddelen die op de zogenaamde Energielijst zijn opgenomen, komen voor de EIA in aanmerking. De Energielijst is te vinden op de site van de RVO en wordt jaarlijks bijgewerkt. De EIA biedt in 2025 een extra winst-aftrek van 40%. Voor investeringen in dit jaar bedraagt het maximumbedrag dat voor de EIA in aanmerking komt, €151 miljoen. Een investering van bijvoorbeeld €100.000 in een bedrijfsmiddel op de Energielijst levert je dus een extra winst-aftrek van €40.000 op.

Handhaving

Een onderneming die voldoet aan de voorwaarden is wettelijk verplicht om energiebesparende en/of CO2-reducerende maatregelen te treffen en hierover te rapporteren. Mocht je maatregelen nemen die niet op de EML staan, dan is het bevoegd gezag bevoegd om te controleren of de alternatieve maatregelen voldoende zijn. Als je niet voldoet aan de verplichtingen, kan het bevoegd gezag een waarschuwingsbrief sturen of zelfs een dwangsom opleggen. Dit bevoegd gezag kan de gemeente, provincie of de overheid zijn. De hoogte van de dwangsom moet evenredig zijn aan de ernst van de overtreding en dient om bedrijven te motiveren de noodzakelijke maatregelen te nemen. Indien je de gestelde termijn niet naleeft, kan een dwangsom opnieuw worden opgelegd bij verdere overtredingen.

Meer informatie: RVO

De energiebesparingsplicht en de daarmee samenhangende rapportageplicht zijn vaak complex voor ondernemers. Veel bedrijven bieden hun diensten aan om ondernemers hierbij te helpen. Door te zoeken op 'energiebesparingsplicht advies' vind je een ruime keuze aan adviseurs.

Op RVO.nl vind je alle informatie die relevant is voor jouw specifieke situatie, sector of bedrijf. Je dient hier ook jouw rapportages digitaal in te dienen, waarvoor je eHerkenning niveau 2+ of hoger nodig hebt.

Meer informatie: DEB

Voor informatie over de energiebesparingsplicht en rapportageverplichtingen kun je ook terecht op de site deb.nl (Duurzaam Energie Besparen). DEB biedt ondersteuning aan ondernemers die te maken hebben met wettelijke verplichtingen, maar ook aan ondernemers die ervoor overwegen om energiebesparende maatregelen te treffen vanuit kostenbesparing.

Tip! DEB heeft een handig overzicht van alle 149 maatregelen binnen de EML.

DEB werkt samen met verschillende branches om de informatie zo goed mogelijk af te stemmen op de situatie van de ondernemer. Op de site van DEB kun je jezelf kosteloos registreren en een account aanmaken.

Voorbeeld
Als voorbeeld noemen we de maatregel om een dubbelwandige vaatwasmachine in grootkeukens, zoals in de horeca, te plaatsen. Op de DEB-site vind je deze maatregel onder de categorie 'faciliteiten'. Een dubbelwandige vaatwasmachine verliest minder warmte dankzij de dubbele wanden, waardoor er minder energie nodig is om het water opnieuw op te warmen.

Disclaimer
Hoewel er uiterste zorg is besteed aan de samenstelling van deze gids, kan er geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor eventuele onvolledigheden of fouten. Gezien het algemene karakter van deze gids is deze niet bedoeld om volledige informatie te geven voor het nemen van financiële beslissingen.